Ademhaling onder druk: van subklinisch probleem tot prestatieverlies

Ademhalingsproblemen kunnen meerdere oorzaken hebben, vaak in combinatie. De meest voorkomende zijn:

. Allergieën en overgevoeligheden, zoals paardenastma (vroeger RAO), veroorzaakt door stof, schimmels of pollen.

. Infectieuze agentia, zoals virussen (influenza, rhinopneumonie) of bacteriën.

. Anatomische afwijkingen, waaronder cornage of verplaatsing van het zachte gehemelte.

. Omgevingsfactoren, zoals stof, slechte ventilatie of ammoniakophoping in stallen.

“Elke ademhaling is een energieleverancier. Als het systeem niet optimaal werkt, zie je dat eerst subtiel in de prestaties, niet noodzakelijk in hoesten of neusvloei,” zegt dierenarts Elien Rooms. “Daarom is het belangrijk om ook bij ‘vage’ klachten de luchtwegen niet uit het oog te verliezen.”

Niet elk paard met luchtwegproblemen hoest of vertoont duidelijke symptomen. Integendeel: subklinische gevallen zijn verrassend vaak de oorzaak van vage prestatieklachten. Typische signalen zijn:

. Verminderde prestaties, vooral naar het einde van een training toe

. Trager herstel na inspanning

. Futloosheid of algemene vermoeidheid

“Een paard hoeft niet zichtbaar ziek te zijn om toch functioneel beperkt te worden door ademhalingsproblemen,” benadrukt dierenarts Mounia Gruyaert. “We zien regelmatig sportpaarden waarbij de longfunctie pas na verder onderzoek als beperkende factor naar boven komt.”

Een correcte diagnose vraagt een combinatie van klinisch onderzoek en aanvullende technieken. Binnen EquiMove maken we gebruik van verschillende methoden om de oorzaak nauwkeurig in kaart te brengen:

. Auscultatie: via de stethoscoop worden de longgeluiden beoordeeld. Subtiele bijgeluiden of verlengde uitademing kunnen richting geven aan het verder onderzoek.

. Endoscopie: met een flexibele camera worden de bovenste luchtwegen, luchtpijp en longingang bekeken. Slijmophoping, roodheid of zwelling van de luchtwegwand zijn belangrijke visuele markers.

. Tracheaal slijmstaal: slijm uit de luchtpijp wordt cytologisch en bacteriologisch onderzocht om ontsteking of infectieobjectief te beoordelen. 

Afbeelding: Zeer veel mucus (slijm) aanwezig in de luchtpijp van een paard.

. Bronchoalveolaire lavage (BAL): via deze techniek worden cellen uit de diepere luchtwegen verzameld, cruciaal voor het detecteren van ontstekingspatronen bij aandoeningen als IAD of paardenastma.

. Inspanningstesten: bij vage klachten kunnen we via gecontroleerde inspanning afwijkingen zichtbaar maken die in rust niet detecteerbaar zijn.

Een nauwkeurige diagnose leidt tot een gerichte en effectieve behandeling. Mogelijke componenten zijn:

. Verneveling (nebulisatie): medicatie wordt rechtstreeks in de luchtwegen toegediend voor lokaal effect.

Afbeelding Vernevel toestel voor een paard

. Medicatie: afhankelijk van het klinisch beeld kunnen luchtwegverwijders, supplementen of ontstekingsremmers aangewezen zijn.

. Antibiotica: enkel wanneer een bacteriële infectie door onderzoek bevestigd is.

. Omgevingsoptimalisatie: essentieel bij elk luchtwegprobleem. Denk aan stofarme bodembedekking, natgemaakt hooi, goede ventilatie en bij voorkeur buitenhuis stalling.

“Zonder aangepaste huisvesting heeft medicatie maar tijdelijk effect,” zegt Mounia. “We besteden daarom veel aandacht aan het optimaliseren van stalmanagement, vooral bij paarden met chronische gevoeligheden.”

Ademhalingsproblemen bij paarden vragen een brede blik en een gestructureerde aanpak. Zeker bij sportpaarden, waar prestatieverlies vaak het eerste teken is, is het van belang om ook bij subtiele signalen verder te kijken. Door gebruik te maken van moderne diagnostische technieken kunnen we niet alleen de juiste oorzaak achterhalen, maar ook een behandeltraject op maat uitwerken — met als doel: een vrij ademend, optimaal presterend paard.